Ebu Abdullah Şihabüddin Muhammed Zilani'nin Hayatı(Kadı Şehabeddin)
Şehabuddin Muhammed Zilani'nin Seceresi:
Yahya (Muhammed El Şafii)
↓
İsa Bey
↓
ŞEMS(Şemsül Mülk Emir Cafer)
↓
____________________
↓ ↓
Se'adad Emir Bey
↓ ↓
Ebu Abbas Halil Ahmet Bey
El-Hubi
↓
Şemseddin
Ebu Abbas Ahmed
↓
Şıhabeddin Muhammed Zilani
Şemskanlı hanedanına ismini veren Ünlü Bermeki soyunun en önemli şahsiyetlerinden Şems'ül Melik Emir Cafer'in(ŞEMS) Torunlarından olan bu zat, Şafiî mezhebi fıkıh âlimlerinden ve Şam’ın meşhûr kadılarındandır.
İsmi, Muhammed bin Ahmed bin Halîl bin Se’âde bin Ca’fer bin Îsâ bin Muhammed el-Mühellebî el-Haviyyî’dir.(Not El- Haviyyi , Hoy şehrinden Şam'a göç ettiklerinden kendisine verilmiştir. ) Künyesi Ebû Abdullah olup, Şihâbüddîn lakabı ile tanınırdı. Arab diyarında Muhammed Zéy-elfenun yada Zéylani olarak bilinir. Fars Tarihi kitabında da kendisinden Muhammed Zey-elfanuni yada Zilani olarak bahsedilir. Babası Şam kadısı Şemseddin Ebu'l Abbas Ahmet el Hoyi bin Ebul Abbas Halil, bin Seadat bin Şems-ül Mülk Emir cafer(Şems) bin İsa bin yahya idi. 626 (m. 1229) senesinde Şam’da doğdu ve orada yetişti. Daha küçüklüğünde ilimle meşgûl olmaya başladı. Onbir yaşında iken babası vefât etti. Fıkıh, usûl-i fıkıh, hadîs, tefsîr, nahiv, lügat, edebiyat ve çeşitli ilimlerde büyük bir âlim olarak yetişti. Çok mes’eleyi ihtivâ eden büyük kitaplar yazdı. Kudüs,Besni,Kahire (Mısır) ve Şam’da kadılık yaptı. Mısır’da ve Şam’da ders verdi. 693 (m. 1294) senesi, Perşembe gününe denk gelen Ramazan ayının, yirmibeşinci günü Kahire'de vefat etti, vasiyeti üzerine Şam’daki El Kasyun dağı eteklerindeki El kasyun mezarlığında babası Ebu'l Abbas Şemseddin (Şemskilerin dedesi) Ahmed'in yanına defnedilmiştir. Vefatından sonra ders verdiğiEl Gazaliye medresesindeki talebelerine Zilkade ayının 8. gününden itibaren Hatip Şerefüddin el-Makdisî ders verdi. Vefat eden Şihabüddin, Şamiyetü´l-Berraniye Med-resesinde de ders veriyordu.
Kâdı Şihâbüddîn hazretleri, daha küçük yaşında İbn-ül-Lettî, İbn-ül-Mukayyer, Sehâvî ve İbn-i Salâh’dan hâdîs-i şerîf dinledi. Babasının vefâtından sonra, evinden ayrılıp, Âdiliyye Medresesi’nde kaldı. Medresede geceleri devamlı ders çalışırdı. İsfehan, Bağdad, Mısır ve Şam’daki âlimlerden icâzet aldı. İhtiyârlığında da ilim öğrenmeye ve öğretmeye devam etti. Kendisinden de; Müzzî, Berzâlî, Nablûsî, Hıtmî ve Alâüddîn-i Makdisî ve daha başka âlimler çok hadîs-i şerîf rivâyet ettiler. Dimâgıyye Medresesi’nde ders okuttu.
Şam'da iken Osman bin Abdirrahman. eş-Şehrzuri, İbn Salah (577-643/1181-1245)'ın "Ulumu'l-Hadis (el-Mukaddime)" sini manzum hale getirmiştir.
Diyarbakırlı olan büyük Hadis alimi ve Tarihçi olan Zehebi, O dönemin önde gelen Kıraat alimlerinden Şihabuddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Halil el-Hûbî'den(Muhammed Zilani) kıraat dersi almıştır.
Sonra Kudüs kadılığına ta’yin edildi. 657 (m. 1259) senesinde Haleb kadılığına getirildi. Sonra Kâhire kadılığına nakledildi. Kâdı Şihâbüddîn bin Zekî’den sonra Şam kadılığına getirildi. Kendisinin faziletleri, üstün vasıfları çoktur. Çok çeşitli ilimlerde âlim bir zât idi. Yirmiden fazla büyük kitap yazdı. Sağlam bir i’tikâda sahipti. Selef-i sâlihînin yolundan hiç ayrılmadı. Ahlâkı ve görünüşü çok güzeldi. İbâreleri ve sözleri çok fasih idi.
Eserlerinden başlıcaları şunlardır.
1. Ekâlîm-üt-te’âlîm,
2. Şerhu füsûl-il-hamsîn: Nahiv hakkında yazılmış bir eser olup, İbn-i Mu’tî’nin eserinin şerhidir.
3. El-Cebru vel-mukâbele,
4. El-Hey’et,
5. Manzûmât,
6. El-Ferâiz,
7. El-Arûz,
8. Nazmü ulûm-il-hadîs,
9. Nazm-ül-fasîh,
10. Kifâyet-ül-mütehaffiz,
11. Şerh-ül-mülhas.
Kaynaklar:
1) Mu’cem-ül-müellifîn cild-8, sh. 258
2) Fevât-ül-vefeyât cild-3, sh. 313
3) Şezerât-üz-zeheb cild-5, sh. 423
4) El-A’lâm cild-5, sh. 324
Başka bir kaynakta ise Hayatı Şu şekilde anlatılır:
Kadilkudat Şihabeddin B. Hoyi
Ebu Abdillah Muhammed b. Kadilkudat Şemseddin Ebü´l-Abbas Ahmed b. Halil b. Saade b. Cafer b. İsa b. Muhammed eş-Şafiî. Aslen Huyludurlar. İlim tahsil etti. Birçok ilimlere vakıf oldu. Çok kitap tasnif etti Kitaplarından birinde yirmi sanata değinmiştir. Ulûmü´l-hadise dair bir eseri manzum olarak hazırlamış, Kifayetü´l-Muhtefİz adlı kitabı ve başka eserleri de vardır. Çok miktarda hadis dinledi. Hadisi ve ha-disçileri severdi. Küçük yaşta Dimağiye´de ders verdi. Sonra Kudüs kadılığına, oradan Besni, sonra Haleb kadılıklarına atandı. Sonra Mahil-le´ye döndü. Oradan Kahire kadılığına tayin edildi. Bunun ardı sıra Adiliye, Gazaliye ve diğer medreselerin müderrisliğiyle birlikte Şam kadılığına atandı. Zamanının iyi insanlarından, güzelliklerinden, meşhur ve büyük alimlerindendi. İffetli, nezih, yüksek derecede bir alim, hadisi, hadis ilmini, hadis alimlerini seven bir kimseydi. Şeyhimiz Hafız el-Mizzî onun senetleri birbirine zıt olarak kırk hadis rivayet ettiğini ortaya koymuştur. Takiyyüddin b. Utbe el-Esvedî el-Es´erdî de onun hadis hocalarının alfabetik sıraya göre adlarım zikretmiş ve bunların 236 civarında olduğunu bildirmiştir. Ancak Berzalî, onun hocalarının 300 civarında olup, çoğunun adlarının alfabetik fihristte yer almadığını söylemiştir.
Kadilkudat Şihabeddin, bu senenin ramazan ayının yirmibeşinde perşembe günü altmışyedi yaşındayken vefat etmiş, aynı günde cenaze namazı kılınarak Kasyun Mezarlığı´nda babasının türbesine defnedilmiştir
Derleme:Memedé Kazım
semskiasireti@gmail.com
UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.
Not:Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir. Yazılan yorumlardan www.semskiasireti.com hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder